پرداخت روپیه فرصتی برای تداوم و ارتقا همکاری‌های ایران و هند
پرداخت پول حاصل از فروش نفت ایران به هند با روپیه می تواند فرصتی برای تداوم همکاری ها با شرکت ها و پالایشگاه های کوچک هندی و مشاکت متخصصین این کشور در توسعه حمل ونقل ریلی ایران در دوران پایان معافیت های آمریکا باشد.
به گزارش سرویس سیاسی پایگاه خبری استاد نیوز؛ سفر سه روز وزیر امور خارجه کشورمان در صدر هیات بلند پایه سیاسی و اقتصادی به هند، امیدهایی درباره گشایش‌های اقتصادی ایران به وجود آورده است.
هند جزء هشت کشوری است که با کسب معافیت از سوی آمریکا کماکان خریداران نفت کشورمان محسوب می شود، ارائه این معافیت به دلیل جایگاه ویژه ایران در تأمین نیازهای انرژی این کشور بود.
در حال حاضر ایران سومین کشور بزرگ صادر کننده نفت به هند به شمار می‌رود و علی رغم فشارهای ایالات متحده مبنی بر قطع این رابطه تجاری، مقامات دهلی نو اعلام کرده‌اند به دلیل نیازهای داخلی امکان چنین مسأله برایشان وجود ندارد.
در جریان سفر ظریف به هند مقرر شد تا به دلیل موانع ایران در دسترسی به سوئیف، بهای نفت فروخته شده به این کشور با دلار محاسبه و با روپیه پرداخت شود. طبق آخرین آمار ایران از آوریل 2018 تا نوامبر حدود 11 میلیارد دلار به هند صادرات داشته که 90 درصد آن را نفت خام تشکیل داده است.
در همین حال براساس آمارهای گمرک ایران در سال 1396، هند بیش از دو میلیارد دلار کالا به ایران صادر کرده است که به جز برنج که بخش اعظم آن را تشکیل می دهد، کنجاله، الکترود ذغالی، گوشت گاو، چای سیاه، مکمل‌های دارویی، شکر، آهن، فولاد ممزوج نورد شده، جو و انواع دانه دیگر کالاهای وارداتی را تشکیل می دهند.
بندر چابهار فرصتی برای ادامه تجارت هند و ایران
بر این اساس تراز تجاری دو کشور به سود هندی‌ها است و حال با توجه به عدم بازگشت درآمد حاصل از فروش نفت به این کشور به ارز دلار، احتمال افزایش تأمین سایر نیازهای کشور از هند وجود دارد.
در این راستا مشارکت هند در توسعه بندر چابهار و از طرفی مستثنی شدن این منطقه توسط آمریکا از تحریم، می تواند فرصتی برای ارتقا سرعت پیشرفت کار باشد.
در این رابطه ظریف در ملاقات با مقامات دهلی نو تصریح کرد تهران برای فروش گاز ارزان قیمت به پیمانکاران هندی فعال در چابهار آماده گفتگو است. این مسأله می تواند از دو جهت به تسویه پول نفت ایران کمک کند. یکی در بحث پرداخت بهای گاز و دیگری استفاده از منابع مالی ایران در هند برای تأمین نیازهای نیروهای انسانی و صنعتی توسعه چابهار.
افزون براین، ابراهیم جمیلی رییس شورای مشترک بازرگانی ایران و هند، با اشاره به ضرورت امضا قرارداد تجارت ترجیحی میان دو کشور گفت: این توافق می‌تواند به افزایش صادرات ایران به هند کمک کند.
همچنین ابراهیم رحیم‌پور، معاون پیشین آسیا و اقیانوسیه وزارت خارجه معتقد است: امکن تبادل پول نفت به روپیه شرایط برای تکمیل پروژه ریل آهن چابهار-سرخس فراهم کرده و این مساله تنها نیازمند مدیریت وزارت راه است تا بتوان ضمن استفاده از تخصص هندی ها در این حوزه، پول نفت را نیز به بهترین شکل تسویه کرد.
تا چه زمانی می توان به ادامه خرید نفتی هند از ایران امیدوار بود؟
همان طور که اشاره شد، هند در سایه معافیت‌های آمریکا واردات نفتی خود از ایران را ادامه داد. در حال حاضر 18 درصد تولید نفت کشورمان به هند صادر می شود و در صورتی که در پایان مهلت 6 ماه، این معافیت تمدید نشود احتمال کاهش بیش از پیش درآمدهای نفتی وجود دارد. ضمن آنکه شاهد بودیم شرکت‌های بزرگ نفتی هند به دلیل ارتباطات و منافع متقابلی که با غرب دارند، پس از اعمال تحریم‌های آمریکا ایران را ترک کردند.
براین اساس از دیدگاه پیرمحمد ملازهی، کارشناس مسائل شبه قاره، چشم انداز مثبتی نسبت به آینده این مناسبات وجود ندارد و برخلاف نظر مقامات وزارت خارجه ایران، هیچ قطعیتی از تمدید معافیت‌ها نیست.
علت این استدلال به دلیل توان کشورهایی مانند عراق، عربستان و روسیه در جبران کسری نفت ایران در بازار جهانی است. بنابراین با توجه به جایگاه برتر عربستان و عراق در میان کشورها وارد کنند نفت به هند، پالایشگاه‌های هندی می‌توانند کسری خود را با افزایش خرید از این دو کشور مرتفع سازند. نکته مهم آنکه برخلاف بیست سال گذشته تغییر فناوری پالایشگاه‌ها از مختصات نفت ایران به نفت دیگر کشورها و مناطق بسیار راحت و در کمترین زمان ممکن است.
اما پارامتری که می تواند تداوم همکاری دهلی نو را با تهران در حوزه نفت متاثر سازد، بحث منافع اقتصادی از بازار ایران است.
در شرایط کنونی و پس از بازگشت مجدد تحریم‌ها شرکت‌های غربی و همچنین برخی شرکت‌های بزرگ چینی و روسی از ترس جریمه‌های ایالات متحده از ایران خارج شدند. با این حال به نظر نمی رسد چینی‌ها و روس‌ها با توجه به تجربه خوبی که از حضور مسلم در ایران در دوره قبلی تحریم‌ها داشتند، مایل باشند به طور کل از این بازار 80 میلیونی دست بکشند.
در این میان شرکت‌های کوچک و غیردولتی هند و همچنین پالایشگاه‌هایی که مراوده‌ای با سیستم بین المللی و آمریکا ندارند می‌توانند برای حفظ همکاری‌ها و استفاده از شرایط موجود ایران، کماکان نفت کشورمان را خریداری کنند. این موضوع باعث می شود تا دهلی نو بدون رقبای غربی، منافع بلند مدت خود را در ایران تضمین کند که بدون شک در زمان رفع تحریم‌ها این مساله می تواند در عقد قراردادهای بزرگتر اثر بخش باشد.
در این میان فعالیت شرکت‌های کوچک هند اگرچه بر میزان درآمدهای ایران اثر منفی می‌گذارد اما می‌تواند روزنه ای برای تأمین نیازهای ضروری در حوزه مواد غذایی، دارویی و صنایع کشور باشد.
براین اساس انتظاری نیست که جایگزینی روپیه با دلار، کاری مشابه کانال مالی اروپا برای اقتصاد ایران انجام دهد؛ اما عاملی برای ایجاد انگیزه در بین پیمانکاران، شرکتها و پالایشگاه‌های کوچک و متوسط هند خواهد بود تا با اطمینان از دریافت پول خدماتشان از درآمد صادرات نفتی که در شعبه‌های هندی بانک‌های ایرانی ذخیره می‌شود، کار با کشورمان را ادامه دهند.
