به گزارش پایگاه خبری تحلیلی استاد نیوز؛ عظیم طهماسبی در تشریح جایگاه ادبیات عرب گفت: ادبیات عرب تنها توسط اعراب در کشورهای دیگر و خارج از جغرافیای ایران بوده و اعراب ایرانی نقش چندانی در شکل گیری و بالیدن این ادبیات نداشتند. زبان در اعراب ایرانی زبانی دست خورده و آمیخته شده با زبان فارسی ست.چنانچه آثاری هم در این زبان شکل گرفته باشد در ابعاد محلی و مرتبط با جغرافیای ایران است.

مترجم ساقه بامبو با اشاره به نقش اعراب ایرانی در ترویج ادبیات معاصر عرب گفت: نویسندگان و شاعرانی از اعراب ایرانی هستند که به زبان عربی شعر و داستان می نویسند و به مدد فضای مجازی و ابزاری مثل فیسبوک و اینستاگرام، مخاطبانی در جهان عرب برای خودشان دست و پا کرده اند اما در روزگار گذشته تا جایی که من اطلاع و دسترسی به منابع دارم، اعراب ایرانی نقشی در شکل گیری ادبیات عرب و خصوصاً رمان عربی نداشتند.
در گذشته های دور فردی به نام حسن اهوازی بوده که قاعدتا ریشه های اهوازی از اعراب ایرانی داشته و برای ترویج زبان و ادبیات عربی تلاش کرده تا آثار فاخری در بین اعراب ایرانی ترویج شود.

طهماسبی در پاسخ به سوالی در خصوص نگارش رمان برای مخاطبان اعراب ایرانی گفت: من به عنوان پژوهشگر زبان و ادبیات عرب که عمری برای غور در این زبان و ادبیات صرف کردم و اکنون مترجم آثار نویسندگان عرب هستم، تا کنون به نوشته ای برنخوردم که توسط نویسندگان جهان عرب به طور خاص و تنها برای اعراب ایرانی نوشته شده باشد.بهرحال هیچ چیز غیرممکن نیست اما تا کنون چنین اتفاقی رخ نداده و در اصل هرچه که به عنوان رمان و شعر در زبان و ادبیات عرب نوشته شده برای تمامی مخاطبان و متکلمین به این زبان بوده است.

پژوهشگر زبان عربی با تاکید بر جغرافیای اعراب ایرانی گفت: باید دانست که در برخی آثار نویسندگان بزرگی همچون جبرا ابراهیم جبرا اشاراتی به بعضی از شهرهای عرب نشین ایران همچون خرمشهر شده اما از آن به عنوان محمره یاد شده که البته می توان گفت شاید متاثر از رخدادهای جنگ در سالهای قبل باشد. در این اشارات قهرمان و راوی داستان، سفرهایی به شهرهای مختلف داشتنداز جمله سفر به خرمشهر که از آن به عنوان محمره یاد شده است.

عظیم طهماسبی تمرکز اعراب ایرانی بر ژانر شعر  را بیشتر خواند و افزود: اعراب ایرانی در شعر و شاعری بیشتر نقش داشتند.مثلا فردی به نام معروف صافی در زمانی که شیخ خزعل در خوزستان بر مسند بود به درگاه وی آمد و شعر خواند و صله گرفت که البته ناخرسند از این درگاه رفت. اما باید گفت که ارتباط اعراب ایرانی با شعر خیلی بیشتر از داستان و رمان بوده خصوصاً قبل از دوره پهلوی تمرکز و توجه به شعر در میان این اقوام بیشتر بوده و شعرا به درگاه امیران عرب می رفتند.چه شاعرانی که از دیار اعراب ایرانی بودند و چه شاعران عرب زبان دیگری که به درگاه امیران عرب ایرانی می رفتند که حکایت از علاقه مندی به شعر و ادبیات در میان اعراب ایرانی دارد.

طهماسبی ترجمه آثار و رمانهای فاخر برای عرب زبانان ایرانی را گام موثری در ترویج این آثار خواند و افزود: اکنون رمانها و دیگر آثار از نویسندگان برجسته به زبان عربی و با ترجمه فارسی برای علاقه مندان زبان و ادبیات عرب خصوصاً عرب زبانان ایرانی تهیه شده که می توان گفت فروش نسبتاً خوبی هم داشته و توانسته جای خودش را در میان علاقه مندان باز کند. «خاطرات تن» اثر احلام مستغانی که ترجمه اقای رضاعامری ست نسبت به خود رمان فروش خوبی داشته و در مدت زمان کمی به چاپ سوم رسیده. همچنین آثار دیگری مثل «ساقه بامبو» هست که آن هم به چاپ دوم رسیده ولی با فاصله نسبتاً بیشتر نسبت به دیگر آثار داشته و زمان بیشتری برده تا جای خودش را در میان علاقه مندان باز کند.و در واقع حداقل شش ماه زمان لازم است تا یک رمان عربی بتواند جای خودش را در میان مخاطبان باز کند و به عنوان پژوهشگر،کمتر از این زمان به یاد ندارم.

مترجم کتاب ساقه بامبو با اشاره به ریشه های فرهنگی در توجه کمتر به زبان عرب گفت: یکی از دلایلی که توجه کمتری به زبان و ادبیات عرب این است که بعضا دیده می شود نسبت به زبان عربی زاویه هایی وجود دارد که ریشه در جهل یا عدم شناخت از آن دارد. به موجب مشکلاتی از این دست و دوری کردن از این آثار مسبب آن بود که توجه کمتری به زبان و ادبیات عرب صورت گیرد و فاصله بین مخاطب وزبان عربی زیاد است. که خوشبختانه اکنون این روند نسبت به دهه های قبل اصلاح شده و بهتر از قبل و رو به بهبود است. تلاشهای بسیاری هم توسط پژوهشگران صورت گرفته که امیدواریم نتیجه خوبی در پی داشته باشد.
عظیم طهماسبی در پاسخ به سوالی در خصوص ترجمه آثار فاخر رمان فارسی به عربی گفت: قطعاً آثار بسیار خوبی در زبان و ادبیات فارسی خصوصاً در رمان و داستان نویسی معاصر هست که قابلیت آن را دارد که به زبانهای مختلف نظیر زبان عربی ترجمه شده و در اختیار مخاطبان جهانی قرار گیرد. برای این موضوع مترجمانی همچون نجف حیدر پیشقدم شدند و برخی آثار ترجمه شده و مخاطبان خوبی هم داشته است.البته این مترجم اصالتاً عراقی ست اما آثار خوبی را از فارسی به عربی ترجمه نموده و منتشر کرده است.آقایان شایان و ملکیان هم آثار خوبی را از فارسی به عربی ترجمه کردند که امیدوارم این میزان بیشتر شود.
وی ترجمه آثار پرمخاطب ایرانی به زبان عربی را در تسری و انتقال فرهنگ موثر خواند و افزود: قطعاً ترجمه آثار فاخر فارسی برای مخاطبان عرب زبان سبب گسترش فرهنگ و دیدگاه ایرانیان شده و حتی می تواند تصویر خوبی از جامعه ایرانی عرضه کند. مثلا ترجمه خوب کتاب کویر اثر ماندگار دکتر علی شریعتی که برای اولین بار توسط حسن صراف از دانشگاه کوفه به زبان عربی صورت گرفته و با استقبال بسیار خوب از سوی مخاطبان مواجه شده.
آثار ادبی دیگری هم هست که توسط مترجمانی همچون غسان حمدان که امیدوارم روزی برای همه مخاطبان فارسی زبان هم شناخته شود، از زبان فارسی ترجمه شده و توانسته مخاطبان بسیاری را جلب کند.

طهماسبی با اشاره به علاقه جهان عرب به آثار شعر فارسی گفت: غسان حمدان مترجم بیشتر از سی عنوان داستان، رمان و داستان کوتاه از جمله مجموعه داستانهای صادق هدایت و همچنین داستانهای پر مخاطب مصطفی مستور را از زبان فارسی به عربی ترجمه کردهو در حوزه شعر از اشعار احمدشاملو و فروغ فرخزاد وهمچنین دیگر شعرای معاصر ترجمه های خوبی صورت گرفته که همگی مورد استقبال جهان عرب قرار گرفته است.

این فعال ادبیات عرب که در بنیاد دائره المعارف اسلامی فعال است که دانشنامه جهان اسلام را منتشر می نماید با تاکید بر نقش جلسات فرهنگی در گسترش زبان و ادبیات فارسی گفت: برای تاثیرگذاری بیشتر زبان و‌ ادبیات عرب در بین مخاطبان و یا هر زبان دیگری، باید جلسات فرهنگی و تعاملی میان پژوهشگران و مخاطبان مثل برنامه شبهای بخارا که به همت استاد علی دهباشی اجراشده، برگزار شود تا مخاطبان علاقه مند،کنجکاو و جدی را برای بررسی زبان و ادبیات سایر ملل جلب نموده تا در تعامل با پژوهشگران و کنشگران این زبانها، شناخت خوبی حاصل کنند.

مخاطبانی که به صورت تفریحی در این جلسات شرکت می کنند علی رغم آنکه می توانند نقش بسزایی در رونق بخشی به ادبیات ملل داشته باشند اما با حضور در این نشستهای تخصصی، ملول می شوند.

طهماسبی در خصوص ترجمه بیشتر آثار ابراز امیدواری کرد و افزود: امیدوارم که میزان ترجمه و بازنشر آثار فاخر در همه زبانها خصوصا زبان و ادبیات عرب که غرابت بیشتری با زبان و‌ادبیات فارسی دارد، افزایش یافته و مخاطبان بیشتری در بخشهای مختلف علی الخصوص در میان اعراب ایرانی جلب کند.
سمیرا حسن
انتهای خبر///