برجام یک زیان بزرگ برای اقتصاد و امنیت ملی بود / غیر ممکن است به شرایط سال 92 بازگردیم
ابراهیم متقی در نشست مسئولان کانون های بسیج اساتید تهران بزرگ با بیان اینکه بحران وضعیت بین جنگ وصلح را دربرمی گیرد و سه شاخص بنیادین دارد، افزود: نخست اینکه تهدیدات امنیت ملی در دوران بحران بالا است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی استادنیوز، استاد دانشگاه تهران ضمن تشریح وضعیت اقتصادی و راهبردی جمهوری اسلامی ایران گفت: نکته اول این است که فضای فعلی اقتصادی و راهبردی ایران مبتنی بر نشانه هایی از بحران است.
ابراهیم متقی در نشست مسئولان کانون های بسیج اساتید تهران بزرگ با بیان اینکه بحران وضعیت بین جنگ وصلح را دربرمی گیرد و سه شاخص بنیادین دارد، افزود: نخست اینکه تهدیدات امنیت ملی در دوران بحران بالا است.
وی با اشاره به دیگر شاخص‌های بحران ادامه داد: نکته دوم این است که بحران مربوط به دورانی است که ما در فضای غافلگیری قرار گرفته ایم. بنابراین اکنون روزهای بعد از غافلگیری را سپری می کنیم.
وی ادامه داد: نکته سوم این است که زمان برای پاسخگویی بسیار محدود است و امروز شرایطی داریم که ضرب العجل‌های ما به اروپایی ها و اروپایی ها نسبت به ما روز به روز محدودتر می شود.
متقی افزود: ما در برخی از مواقع سرعت را کم و در برخی مواقع سرعت را بیشتر می کنیم. آمریکایی ها و اروپایی ها هم همین وضعیت و‌الگوی رفتاری را در ارتباط با ما دارند.
متقی یادآور شد: بنابراین شرایط موجود شرایطی است که اصطلاحا می‌گوییم نشانه هایی از ابهام و عدم اطمینان در آن‌وجود دارد. ابهام به این معناست که پیش بینی آینده به صورت صد درصد وجودندارد.
به گفته این مدرس دانشگاه، اما نشانه هایی وجود دارد که می توانیم درک کنیم چه روندی وجود دارد و احتمالا در چه مسیری قرار گرفته ایم و قرار می گیریم.
متقی در ادامه سخنان خود علت اصلی غافلگیری در فضای موجود را ناشی از نتایج حاصل از برجام برشمرد و تصریح کرد: پس از خروج آمریکا از برجام، رییس جمهوری عنوان کرد که آمریکا با خروج از برجام در فضای بین الملل با شکست اخلاقی روبه رو شد.
وی ادامه داد: این در حالی بود که مقام معظم رهبری بیان کردند که هرچند این گفته صحیح است اما ما مذاکره نکردیم برای اینکه آمریکا را شکست اخلاقی بدهیم.
وی افزود: ما قابلیت های خودمان را واگذار نکردیم تا به جهان نشان دهیم که نشانه هایی از بی اخلاقی در آمریکا وجود دارد. امروز خود آمریکایی ها می دانند که حکومت آمریکا بی اخلاق است و خود زمامداران آمریکا می دانند که بی اخلاقند و اروپایی ها و جهان سوم هم می دانند که آمریکا بی اخلاق است. پس ما مذاکره نکردیم که یک امر مشهود را مشهودتر کنیم.
متقی با تاکید بر اینکه واگذاری بخشی از قابلیت های کشور در ارتباط با آمریکایی ها، جزو قابلیت هایی است که دیگر قابل اعاده نیست، افزود: بر همین اساس امروز برخی از تعهدات خود را در رابطه با برجام کاهش می دهیم.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: واقعیت این است که امروز حتی اگر وضعیت این کاهش تعهدات به گونه ای شود که از ان پی تی خارج شویم و یا وضع به گونه ای شود که دیگر پروتکل الحاقی را اجرایی نکنیم؛ در چارچوب پودمان آژانس برگردیم؛ تاسیسات فوردو و پی دو را فعال کنیم؛ هگزافلوراید اورانیوم با غلظت 20درصد تولید کنیم؛ حتی اگر همه این اقدامات را هم انجام دهیم، غیر ممکن است که به شرایط سال ۹۲ برسیم.
متقی با یادآوری اینکه برجام یک ضرر و‌زیان بزرگ برای اقتصاد و امنیت ملی کشور ما بود، گفت: در ابتدا مقام های اجرایی کشور وقتی خدمت رهبری رسیدند، مطرح کردند که ما برجام و یا مذاکرات هسته ای را با این اهداف آغاز می کنیم که تحریم‌ها را پایان دهیم؛ دوم اینکه ایران را از وضعیت امنیتی شده خارج کنیم؛ سوم اینکه فضای روابط ایران را با نظام بین الملل عادی کنیم.
این کارشناس سیاسی با انتقاد از اینکه هیچ کدام از این سه هدف در برجام حاصل نشد، گفت: به همین دلیل است که ما در غافلگیری قرار داریم و غافلگیری یکی از نشانه های بحران است.
وی تاکید کرد: پس از برجام نه تحریم‌ها برداشته شد؛ نه روابط ما با جهان عادی شد و نه ما در وضعیت غیرامنیتی شدن قرار گرفتیم و به همین دلیل، این یک گلایه بزرگ رهبری نسبت به تیم مذاکره کننده است.
استاد دانشگاه تهران ادامه داد: نکته قابل توجه این است که قبلا مسوولان اجرایی عنوان می کردند که تمامی اقدامات آنها زیرنظر رهبری انجام می شود و هنوز هم این بحث را ادامه می دهند، در حالی که رهبری روی این موضوع تاکید داشتند و دارند که سیاست های کلی را مشخص کرده‌اند و طی یکی دوبار دیدار با وزیر امور خارجه و رییس جمهوری، و مذاکره در این خصوص، شرایط کشور را عنوان کرده و در ادامه تاکید کرده اند که به عنوان مقام مسوول و مقام اجرایی، باید پاسخگوی مردم و تاریخ و خداوند باشند.
متقی با بیان اینکه امروز هیچ ضرورتی ندارد که دوباره برجام را کالبد شکافی کنیم، گفت: اما باید توجه کرد که اگر امروز نشانه هایی از بحران وجود دارد، مربوط به نتایج برجام است.
وی در عین حال عنوان کرد: بحثی که اصول روابط بین الملل روی آن تاکید دارد، این است که نظام جهانی در فضای آنارشی قرار دارد و در این فضا به هیچ کسی نمی توان اعتماد و اطمینان کرد. به این دلیل که بارها بازی نیرنگ را آمریکایی ها دیدیم که این بازی نیرنگ بخشی از بازی سیاست بین الملل است.
متقی تاکید کرد: پای معادله قدرت و طرح ریزی دیپلماتیک در میان بود و ما عبرت نگرفتیم. پس آمریکایی ها باز هم می توانند مدلی را که قبلا در پیش گرفته اند، در پیش بگیرند و به نتیجه برسند.
وی با بیان اینکه پیش از این یک بعد از رفتار آمریکایی ها در پیش گرفتن دیپلماسی اجبار بود، گفت: یک بُعد از رفتار آنها مذاکره و همکاری و وعده بود.
متقی با تشریح نشانه های دیپلماسی اجبار افزود: از نشانه های دیپلماسی اجبار تهدید نظامی و تحریم اقتصادی بود که اسم آن را نیز تحریم های فلج کننده گذاشتند.
به گفته این مدرس دانشگاه، قطعنامه ۱۹۲۹ در زمره تحریم های فلج کننده بود که آمریکایی ها در ارتباط با ما اعمال کردند و منجر به این شد که دلار به ۳۵۰۰تومان برسد و افزایش قیمت ها ایجاد شود.
وی ادامه داد: اما ما در یک فضای تعامل نسبی در سال ۹۱ و ماه های نخست سال ۹۲ قرار گرفته بودیم. هرچند رشد اقتصادی ما منفی ۲درصد بود، اما امروز رشد اقتصادی ما به منفی ۳٫۲ رسیده و این در حالی است که دولت پیش بینی رشد اقتصادی ۶درصدی و در مواردی حتی ۱۰درصدی را کرده بود.
استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در همین حال با اشاره به بازی آمریکا گفت: تحریم های اقتصادی، افزایش فشارهای بین المللی در داخل کشور از جمله بازی های آمریکا است که موجب می شود تا عده ای به این نتیجه برسند که بهتر است با آمریکا مذاکره و مشکلات را حل کنیم تا بتوانیم به نیازهای جامعه پاسخ دهیم.
وی ادامه داد: این در حالی است که آمریکا و قدرت های بزرگ به متحدان خودشان ازجمله شاه، مبارک، بن علی هم رحم نکرده اند و با آنها کنار نیامده اند. با تیپ هایی مثل سی سی هم در آینده کنار نمی آیند و دوران تاریخی آنها نیز سپری می شود.
بر اساس اظهارات این مدرس دانشگاه، فضای موجود ایران فضایی مبتنی بر فشار و تهدید از نوع فزآینده است. یعنی هم عملیات روانی و هم تحریم های اقتصادی علیه ایران اعمال می کنند و هم آرایش نظامی آنها در ارتباط با ما ماهیت پرشدت دارد.
وی با انتقاد از اینکه آنها اقدامات تحریک کننده ای انجام می دهند تا ما را در گردونه جدال قرار دهند، ادامه داد: به طور نمونه یکی از اقدامات تحریک کننده این است که کشتی نفتکش ایران را در جبل الطارق توقیف کردند. اقدام دیگر این است که به تمامی کشورهای هشدار داده اند که به کشتی های ما اجازه تردد و باراندازی در حوزه سواحل خود را ندهند که همه این اقدامات از نوع فشارهای پرشدت است.
متقی با تاکید بر اینکه هدف آمریکا آن است که مذاکرات را در لبه پرتگاه به انجام برساند، گفت: در طی چند ماه گذشته، کشتی دیپلماسی راه حل، دیپلماسی امید، دیپلماسی غیرامنیتی کردن، دیپلماسی عادی سازی روابط و دیپلماسی پایان دادن به تحریم ها کاملا به گل نشسته است. دیگر از حرفهای قبلی هیچ نشانه ای نیست و امروز دیگر قابلیت های هسته ای خود را از دست داده ایم. ما نمی خواستیم سلاح هسته ای تولید کنیم، ولی می خواستیم قابلیت های لازم را داشته باشیم تا در شرایطی که تحریم علیه ما گسترش پیدا می کند، امکان گریز داشته بایم.
وی در ادامه با اشاره به اینکه در این فضای موجود آمریکا فشارهای اقتصادی را علیه ایران افزایش خواهد داد، بیان کرد: آمریکا محاصره نظامی و تهدیدات دیپلماتیک انجام داده و فشار بر روی متحدان خود و متحدان ایران و بازیگران مختلف اعمال کرده تا به هر ترتیب قابلیت اقتصادی ایران بیشتر کاهش پیدا کند.
متقی همچنین درخصوص دلایل کنترل نرخ ارز گفت: قیمت دلار به این دلیل کنترل شد که از یک طرف جلوی پولشویی را گرفتیم و از طرف دیگر، بخشی از ذخایر ارزی را وارد گردونه کار کردیم و امروز از ذخایر ارزی هم که حالت نیمه بلوکه داشت، استفاده می کنیم.
این کارشناس در ادامه درخصوص وضعیت اقتصادی ایران در ماه های پیش رو گفت: ما تا پایان سال به صورت اجتناب ناپذیر با افزایش قیمت دلار و افزایش قیمت کالاها رو به رو خواهیم شد. براساس تحریم ها و میزان ذخایر ارزی که موجود است و تخصیص پیدا خواهد کرد، ما به صورت مرحله ای با افزایش قیمت ها روبه‌رو می شویم و در ماه های بهمن و اسفند سال جاری نرخ دلار حتی به 18هزار تومان نیز می رسد و این وضعیت قابل پیش بینی است.
متقی در عین حال با بیان اینکه ایران نشان داده که اراده لازم برای بازدارندگی و کنش متقابل را دارد، اظهار داشت: اگر آمریکا اقدام نظامی علیه ما انجام دهد، ما اقدام تقابل و متوازن با آن را به انجام می رسانیم. ما اهل جنگ و اقدام پیش دستانه و اقدام پیشگیرانه نیستیم، اما از خودمان بر اساس الگوی متوازن دفاع می کنیم.
وی با اشاره به اینکه حوزه راهبردی ما امروز حوزه کنش متوازن است ، بیان کرد: تهدید در برابر تهدید یک امر پذیرفته شده است. باید توجه کرد که اگر فرآیند برجام متوازن بود، ما تمام قابلیت های خود را واگذار نمی کردیم و نقد را به بهای نسیه نمی دادیم و امروز در این شرایط قرار نمی گرفتیم.
متقی در پایان خاطر نشان کرد: با تمام این اوصاف، اروپا و آمریکا امروز می‌دانند که اگر بر علیه ایران جنگ انجام دهند، این جنگ برای آنها پرهزینه خواهد بود. چرا که ایران قابلیت لازم برای بازدارندگی را دارد و مقام معظم رهبری نیز بر این موضوع تاکید دارند.
