«استاد نیوز» موانع اجرای «طرح تنفس جنگل» را بررسی می کند:
جدال بر سر تاراج جنگل‌های شمال
به گفته صاحب نظران علیرغم اینکه طرح تنفس جنگل فی نفسه دارای مزیت هایی بود؛ اما در کنار آن چالش هایی را نیز به همراه داشت. به طوری که درپی توقف طرح‌های جنگلداری، مشکلاتی از قبیل قاچاق چوب و رها شدن جنگل، افزایش قیمت چوب، بیکار شدن افرادی که در جنگل فعالیت داشتند به وجود آمد.
پایگاه خبری تحلیلی استاد نیوز؛ ایده تنفس جنگل‌های شمال با هدف ممنوعیت برداشت چوب از جنگل و حفظ پوشش‌های جنگلی، نخستین بار در سال 82 از سوی مرحوم دکتر جزیره‌ای از متخصصان بنام جنگل و چهره ماندگار در حوزه منابع طبیعی کشور مطرح و بر اساس آن مقرر شد که بهره‌برداری از جنگل‌های شمال متوقف شود.
در همین راستا در سال 82 طرح صیانت از جنگل از سوی سازمان جنگل‌ها تصویب شد و دولت نیز برای آن بودجه تعریف کرد و به این ترتیب برای حفاظت از جنگل‌ها تأمین اعتبار شد. به دنبال آن طرح خروج دام‌ها از جنگل‌ها مطرح گردید که این طرح تا حدود زیادی اجرا شد و دام‌ها را از برخی مناطق از جمله استان گلستان خارج کردند.
به دنبال سختگیری درخصوص اجرای ایده تنفس جنگل، در سال 92 دولت مصوبه «برنامه بهینه‌سازی، پایش و حفظ جنگل‌های کشور» را مطرح و در این برنامه قید کرد که بهره‌برداری از جنگل‌ها باید براساس ظرفیت‌های قابل تأمل اکولوژیکی و اقتصادی و در چهارچوب مدیریت پایدار جنگل‌ها صورت گیرد.
بر همین اساس، ایده تنفس جنگل‌های شمال در برنامه ششم توسعه در سال 95 تهیه و در سال 96 وارد مجلس شد تا در یک دوره چهار ساله از سال 1396 تا سال 1400 اجرا شود. در ماده 48 برنامه ششم توسعه توقف و بهره‌برداری از جنگل‌ها مطرح شد و ماده 38 آن نیز دولت را مکلف به اجرا کرد. بر اساس یکی از بندهای ماده 38 همه طرح‌های جنگلداری باید تا پایان سال سوم اجرای طرح برنامه ششم به تدریج متوقف می ماند.
با وجود این برنامه و مصوبه مجلس، وزیر جهاد کشاورزی دستور داد که همه طرح‌های جنگلداری باید از همان سال اول یعنی سال 96 متوقف شود. این در حالی بود که برنامه مصوب دولت در سال 92 اجازه برداشت درختان شکسته را می‌داد و طبق آن امکان جمع‌آوری و برداشت چوب‌های خشکیده، آفت‌زده و شکسته وجود داشت و تنها نباید از درختان سالم بهره‌برداری صورت می‌گرفت.
نقاط ضعف طرح تنفس جنگل
بر این اساس، به گفته صاحب نظران علیرغم اینکه طرح تنفس جنگل فی نفسه دارای مزیت هایی بود؛ اما در کنار آن چالش هایی را نیز به همراه داشت. به طوری که درپی توقف طرح‌های جنگلداری، مشکلاتی از قبیل قاچاق چوب و رها شدن جنگل، افزایش قیمت چوب، بیکار شدن افرادی که در جنگل فعالیت داشتند و نیز عدم تأمین منابع مالی برای حفاظت به وجود آمد.
بر این اساس به عقیده کارشناسان برای جلوگیری از وقوع چنین معضلاتی باید اشکالات طرح‌های جنگلداری اصلاح می شد، نه اینکه به طور دستوری متوقف شود. در عین حال در طی اجرای برنامه ششم باید اقداماتی نظیر زراعت چوب و یا واردات چوب اجرا می‌شد. چرا که کارخانه‌ها به چوب نیاز داشتند و از طرفی باید برای کارگران اشتغال ایجاد می شد.
به گزارش «استاد نیوز» کارشناسان براین باورند که هر طرحی در حوزه منابع طبیعی باید سه مولفه توسعه پایدار شامل ملاحظات اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی را رعایت کند، اما طرح تنفس جنگل چنین نیست و به همین دلیل عدم توجه به این موارد باعث شده که امروز طرح تنفس جنگل دچار شکست تدریجی شود.
در این میان تعدادی از نمایندگان مجلس نیز طرح تنفس جنگل های شمال کشور را غیرکارشناسی می دانند و بر این باورند که اجرای آن آینده غم انگیزی را برای جنگل های شمال رقم می زند. از همین رو اجرای طرح تنفس جنگل های شمال نیازمند بازنگری است و سبب فشار ازجمله قاچاق چوب در جنگل ها می شود.
مجلسی ها با اعتقاد به اینکه اجرای سلیقه ای و ناقص طرح تنفس جنگل، مشکلاتی را برای بهره بردارن و صنایع مرتبط ایجاد کرده است، تاکید دارند که بر اساس قانون برنامه شش، توسعه، جمع آوری و بهره برداری از درختان شکسته، افتاده و ریشه کن شده مجاز است که درصورت بهره برداری، نیاز صنایع را تامین و از بیکاری کارگران و کارکنان منطقه جلوگیری خواهد شد، اما وزیر جهاد کشاورزی در یک اقدام فراقانونی و سلیقه ای آن را ممنوع کرده و این دستور، خلاف برنامه و قانون است. در حالی که اجرای دقیق و کامل طرح تنفس جنگل نه تنها باعث بیکاری نمی شود، بلکه به ایجاد فرصت های شغلی جدید و رونق صنایع مرتبط منجر خواهد شد.
طرح تنفس جنگل، یک نیاز مبرم است
با این حال مسئولان حوزه محیط زیست و سازمان جنگل‌ها، طرح تنفس جنگل‌ها را یکی از مولفه‌های امنیت ملی می دانند و با دفاع سرسختانه از آن، تاکید دارند که بحث استراحت جنگل به عنوان یکی از واجبات برای امنیت ملی محسوب می‌شود. بر این اساس جهت دستیابی به تنفس بهتر، منابع آبی و سایر کارکردهای مثبت جنگل، حفظ و قرق پوشش جنگلی یک نیاز مبرم است.
به گفته این مسئولان، دیگر نباید ارزش‌های جنگل در گیاهان دارویی و صنعتی و تامین چوب لحاظ شود؛ بلکه باید حفظ و حراست ارزش‌های غیرمبادله‌ای جنگل‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار است. آنها حتی بر این باورند که 13 درصد از چوبی که از جنگل‌های شمال و درختان مشابه باغی و سازمان‌های جنگل‌ها در اختیار جنگل‌ها قرار می‌گیرند به شکلی نیست که چرخ صنایع را به سمت رکود ببرد. از سوی دیگر برای تامین چوب مازاد، واحدهای تولیدی می توانند اقدام به واردات و زراعت کنند.
در همین راستا آقایی، معاون وزیر جهاد کشاورزی گفته است: «همه باید بدانند که درختان شکسته فقط حالت مسکن و آسپرین را برای کارخانه‌ها و کارگاه‌های مصرف‌کننده چوب دارد و راه‌حل اصلی، در واردات و زراعت چوب است و ما هم برای زراعت چوب حمایت می‌کنیم، زمین در اختیار قرار می‌دهیم و تسهیلات می‌پردازیم.»
آنچه مسلم است؛ صرفنظر از مسائل و مشکلاتی که در مسیر تامین چوب مورد نیاز واحدهای صنعتی وجود دارد، تهیه و اجرای طرح نوین مدیریت پایدار جنگل ضروری است و کل جنگل‌های کشور باید زیر پوشش این طرح بروند. در کنار آن، دولت باید راهکارهایی را برای تامین چوب بیندیشد و واردات آن را برای صنعتگران تسهیل کند.
